POWRÓT DO DZIENNIKA

Dlaczego zaprosiliśmy naukowców do rozmowy o reformie pieczy zastępczej

15 grudnia 2025

Praca z dziećmi i młodymi ludźmi z pieczy zastępczej uczy pokory. Każdego dnia widzimy, że za decyzjami systemowymi – zapisami ustaw, procedurami, finansowaniem – stoją konkretne biografie. Konkretne historie. Konkretne momenty, w których system może pomóc albo zawieść.

Kiedy rozpoczęły się prace nad nowelizacją ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, mieliśmy poczucie, że to bardzo ważny moment. Taki, który może realnie poprawić sytuację dzieci i młodych ludzi – albo utrwalić rozwiązania, które od lat nie działają tak, jak powinny. Jako Fundacja, która od lat towarzyszy młodzieży w procesie usamodzielniania, nie mogliśmy pozostać bierni.

Brakująca perspektywa

Biorąc udział w prekonsultacjach społecznych, coraz wyraźniej widzieliśmy pewną lukę. W debacie o reformie brakowało silnego, spójnego głosu środowiska naukowego – głosu opartego na badaniach, analizach systemowych i wieloletnim doświadczeniu w obszarze polityki społecznej, prawa rodzinnego i systemów opieki nad dziećmi.

Nie chodziło o krytykę dla samej krytyki. Chodziło o odpowiedzialność. O pytanie, które nie zawsze wybrzmiewa wystarczająco mocno: jak proponowane zmiany wpłyną na realne życie dzieci i młodych ludzi opuszczających pieczę zastępczą? Jakie będą ich długofalowe skutki? Co zadziała, a co – mimo dobrych intencji – może przynieść odwrotny efekt?

FDI inicjuje współpracę z naukowcami

Dlatego 24 lipca 2025 r. zaprosiliśmy do rozmowy przedstawicieli środowiska akademickiego. Profesorów, badaczy, ekspertów, którzy od lat zajmują się systemem pieczy zastępczej, polityką społeczną i prawami dziecka. Ludzi, którzy nie tylko mają wiedzę, ale też gotowość, by zaangażować się w jej przełożenie na praktykę.

To letnie spotkanie stało się początkiem wielomiesięcznego procesu konsultacji, rozmów, analiz i uzgodnień. Procesu wymagającego, bo łączenie różnych perspektyw nigdy nie jest łatwe. Ale właśnie dzięki mocy synergii wiedzy i spojrzeń z różnych punktów widzenia proces ten jest tak potrzebny.

Dialog zamiast gotowych odpowiedzi

Od początku wiedzieliśmy, że zależało nam na dialogu. Na takim wypracowaniu rekomendacji, pod którymi wszyscy uczestnicy procesu będą mogli się podpisać z przekonania. Mamy poczucie, że udało nam się to osiągnąć 🙂

Był to proces, w którym ścierały się różne doświadczenia: badawcze, praktyczne, systemowe. I jednocześnie proces, który pokazał, jak ogromny potencjał tkwi we współpracy między nauką a organizacją społeczną. Jako Fundacja jesteśmy ogromnie wdzięczni, że mogliśmy zgromadzić przy jednym stole tak wybitne osoby – ludzi z wiedzą, uważnością i intelektem, który potrafi udźwignąć złożoność systemu pieczy zastępczej.

We wspólnych pracach uczestniczyli:

  • dr hab. Marek Andrzejewski, prof. INP PAN, specjalność: prawo rodzinne (m.in. obowiązek alimentacyjny, władza rodzicielska, piecza zastępcza) i prawa zabezpieczenia społecznego
  • dr hab. Marek Klimek, prof. UKEN, specjalność: polityka społeczna, usługi społeczne, organizacja i zarządzanie w usługach społecznych
  • dr hab. Maria Kolankiewicz, UW, specjalność: systemy opieki nad dziećmi, rodzinna i instytucjonalna piecza zastępcza, prawa dzieci w pieczy zastępczej
  • dr Józefa Matejek, prof. UKEN, specjalność: rodzinna opieka zastępcza, aktywizacja rozwoju dziecka w rodzinie i środowisku, programy wspierania rodziny, praca socjalna
  • dr hab. Mariola Racław, prof. UW, specjalność: diagnoza problemów społecznych, socjologia wsparcia dzieci i rodzin w potrzebie, rodzinna i instytucjonalna piecza zastępcza
  • dr hab. Joanna Szczepaniak-Sienniak, prof. UEW, specjalność: polityki publiczne, systemy zabezpieczenia społecznego, ekonomia rodziny, demografia oraz deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej
  • dr Jolanta Zozula – APS im. M. Grzegorzewskiej, specjalność: prawo rodzinne i opiekuńcze, prawa dziecka

Co wypracowaliśmy wspólnie

Efektem tej pracy jest Stanowisko przedstawicieli środowiska akademickiego w sprawie kierunków reformy systemu pieczy zastępczej. Dokument, który jest wspólnym głosem środowiska naukowego i organizacji społecznej, inicjatora i rzecznika Koalicji NGO’s na rzecz zmian w systemie pieczy zastępczej.

Wśród kluczowych rekomendacji znalazły się m.in.:

  • konieczność rozpoczęcia reformy od silnej profilaktyki lokalnej, ograniczającej dopływ dzieci do systemu pieczy,

  • rozsądna deinstytucjonalizacja, oparta na różnorodności form pieczy i dostępności realnego wsparcia,

  • profesjonalizacja pieczy zastępczej – zarówno rodzinnej, jak i instytucjonalnej,

  • traktowanie usamodzielnienia jako procesu wychowawczego, rozpoczynającego się znacznie wcześniej niż w momencie osiągnięcia pełnoletności,

  • wzmocnienie roli opiekuna usamodzielnienia oraz zmiana systemu świadczeń finansowych,

  • rozwój mieszkań treningowych i wspomaganych jako fundamentu bezpiecznego wejścia w dorosłość.

To tylko skrót. Pełny dokument jest znacznie bardziej pogłębiony i pokazuje złożoność systemu oraz warunki, bez których żadna reforma nie zadziała w praktyce. Zachęcamy do zapoznania się z nim po kliknięciu na link poniżej.

Dlaczego to dla nas ważne

W FDI wierzymy, że inwestycje w pieczę zastępczą mają sens tylko wtedy, gdy przekładają się na lepsze scenariusze życia dzieci i młodzieży. Dlatego tak bardzo zależy nam, by głos nauki wybrzmiał w debacie publicznej. I dlatego zapraszamy do dalszego dialogu wszystkich, którym leży na sercu dobro dziecka – decydentów, administrację, samorządy, praktyków. Bo tylko wspólnie możemy budować system pieczy zastępczej, który naprawdę działa. Tak dobrze, żeby w przyszłości takie organizacje jak nasza nie były już potrzebne.

Pełna treść Stanowiska dostępna do pobrania po kliknięciu na przycisk.

Przeczytaj Stanowisko środowiska naukowego ws. reformy pieczy zastępczej

 

 

 

Zacznij dobrą korespondencję!

Zapisując się do newslettera wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez Fundację dobrych inicjatyw w celu realizacji usługi newsletter zgodnie z Polityką Prywatności.